Originaltasunaren aurka

Elkarrizketa: Pedro Costa eta Carlos Muguiro.

 “Ikus-entzunezko edukien plataforma digital” deiturikoen larrialdiak sortu duen ondorio oharkabeenetako bat “original” terminoaren erabilera da, jabetza marka gisa ulertuta: plataforma bateko edo besteko “eduki originalak” iragartzen dira, aditzera emanez irudi horiek jabeak dituztela eta imitazio edo kopietatik salbu daudela. Originalari eta haren eratorria den originaltasunari gorazarre egitea, kulturalki baliotsua denaren abal gisa, dilema estetiko konplexuenetako bat da modernitatearen larrialdiaz geroztik, Giorgio Agambenek ohartarazi duen moduan. Eztabaida horretatik at dagoen lurraldea izatetik urrun, zinema garaikideak gatazka hori modu bereziki deigarrian eszenifikatzen du. Kontzeptuak berak paradoxa bat dauka barnean. Originaltasuna ahaidetzarekin lotzen da lehen printzipio gisa, eta, beraz, tradizio batetiko lotura edo haren aitortza dakar berarekin; hala ere, guztiz aurkakoa ere esan nahi dezake, hau da, parekorik gabeko larrialdia. Richard Sennettek El Artesano lanean zera idazten du Errenazimentuan kontzeptua erabiltzeari buruz: originaltasunak “lehen ezer ez zegoen lekuan zerbait bat-batean agertzea adierazten du, zerbait gertatzen delako behingoan existentziaren aurretik; gugan harridura eta gurtza emozioak sortzen ditu”. Ez da harritzekoa subjektibotasun absolutuarekin eta batzuetan bakartutakoarekin lotutako originalaren zentzu hori, sarri, zinemaren historia ebaluazioaren eta berridazketaren mende dagoen garai hauetan, bokazio, karrera eta obra zinematografikoen justifikazio bihurtu izana. 2005ean Japoniako Sendaiko Unibertsitatean emandako hitzaldi batean, Pedro Costa zinemagile portugesak ikasleei zera ohartarazi zien: “Zuek, zuzendariok, (…) inoiz filmatu ez den lehen planoa, inoiz entzun ez den lehen soinua egiten ariko bazinete bezala lan egin behar duzue. Horrek ez du esan nahi originaltasuna edo horrelakorik. Ezta gutxiagorik ere; egia esan, guztiz aurkakoa da. Sentimendu zaharrenekin lan egitean datza, Chaplinek egin zuen moduan”. “Netflixen obra originalaren” eta niaren originaltasun partekaezinaren artean, non geratzen da jatorriaz kontziente den zinemagile batek sortzeko leku duen zinemaren ondarea, genealogikoaren zentzua?