EUROPAREN NORAEZA
Egiaz posible al da Europa? Edo AEBen satelite gisa bakarrik iraun dezake? Eraginkorra al da europar Batasunaren proiektua? Edo, bestela esanda, egokia al da haren planteamendua? Nietzschek zioen gaixo sendaezina zela Europa, baina, egiaz hala al da? Egia al da Europa nihilismoaren feudoa dela?
Duela hamarkada asko ez dela Jaspers-ek eta Gadamer-ek pentsatu zuten Europa, filosofo ospetsuen bi adibide jartzearren, gainbehera doala dirudi. Bere garaian, Nietzschek zioen gaixo sendaezina zela Europa, baina egiaz hala al da? Egia al da Europa nihilismoaren feudoa dela? Gertaerek erakusten dute oraindik ez dela erabat bete Bigarren Mundu Gerraren ondoren Europan benetako batasuna lortzeko asmoa. Batasun politiko eta ekonomikorik eza; nazioen zatiketa; demokrazien higadura, gero eta eraginkortasun txikiagoa baitute, gero eta garestiagoak baitira eta populismoek mehatxatuak baitaude; migrazio fluxua asimilatzeko ezintasuna; administrazio ziklopeo eta konplexuaren jarduna eta haren eraginkortasun erlatiboa; eta zientzian, teknikan eta kulturan inbertsio eskasa egitea, faktore gehiegi dira, inolaz ere, eta eragina dute dagoeneko ahulduta dauden zimenduen gainean.
Europa, giza eskubideen eta askatasunaren defentsaren ondare izan zena, urduritasunean bizi da gaur egun, potentzia handiekiko mendekotasuna bultzatu duen estrategia politiko batek eragina, hein batean bederen. Horrek, ekonomiari dagokionez, ekoizpen sistemen zahartzea ekarri du, eta pitzadura larria herrialde pobreen eta herrialde aberatsen artean. “Bi abiadurako” Europak agerian uzten ditu irregulartasun arriskutsua, egiturazko funtzionamendu okerra eta ulermen politikorik eza. Kudeaketan duen moteltasuna; energia arazoarekiko desadostasuna; estrategia ekologiko desberdinak eta oso bestelakoak; bere geografia berdin orekatzea lortzen ez duen merkatu baten eraginkortasunik eza; horiek guztiek, beste alderdi batzuen artean, Europako errealitatea gero eta lekukotasunezkoagoa izatea eragiten dute, kontserbatzen jakin ez duen iragan baten eta desadostasunek eta estrategia geopolitiko okerrek mugatutako orainaren lekuko, hain zuzen ere.
Etorkizunari buruzko ikuspegirik eta proiekziorik ez dagoenez, hau da, aurrea hartzen ez denez, alderdi teknologiko erabakigarrian, potentzia handien (AEB, Txina eta Errusia) nabarmen azpitik dago gaur egun, Moskuren begiradapean, Eurasia berri baten ametsa lortu nahi duena. Harrigarriena da erreakzio politiko eskasa eta mekanismo zaharkitu bat onartzea, munduan gerrak piztean bere burua suntsitzen hasi zen (jada modu atzeraezinean) kontinente honetako arazo larriak konpontzeko balio ez duena.
Baina, egiaz posible al da Europa? Edo AEBen satelite gisa bakarrik iraun dezake? Eraginkorra al da europar Batasunaren proiektua? Edo, bestela esanda, egokia al da haren planteamendua? Beharbada Europa osatzen duten herrialde gehienen kultura arrasto handia eragozpena izango da, horrek kontraesana dirudien arren. Hori pentsa liteke. Gauzak horrela, harrigarria da kultura gutxietsi izana kohesio tresna erabakigarri gisa. Ez da alferrikakoa pentsatzea, Humanismoari buruz eta garai hiperteknologikoaren etorrera ulertzeko moduari buruz sortutako eztabaidaren ondoren, elkarren kultura asimilaziorako ezintasun hori egotea. Pentsamenduaren foro europarrak teknofoboen eta teknofiloen artean dabiltza askotan, kultura nazionala babestearen aldekoen eta bat-egitea proposatzen dutenen artean. Hala eta guztiz ere, Europaren kultura aztarna berdingabea gutxietsi izanak ―europarrei berei ere ahaztu egin zaiela dirudi―, «europar izateko modu bat» ere markatu baitu, agian eragina izan du bizi dugun errealitate nahasian. Puntu horiek guztiak planteatzen ditu, hain zuzen ere, Europaren noraeza atalak. Lehen mailako pentsalariak ditu protagonista, eta gatazka horiek aztertzen eman dute beren lanaren zati bat.